توییتر، تلگرام و توییچ پیگیری اخبار جنگ را سریع‌تر و آسانتر از همیشه می‌کنند، اما در برابر اطلاعات نادرستی که به سرعت آتشافروزند، آسیبپذیرند
الیور الکساندر، تاجر دانمارکی که در یک آپارتمان ساحلی در جنوب پرتغال کار می‌کند، در حال تماشای جنگ در بیش از 2000 مایل دورتر و در زمانی شبیه به زمان واقعی است.
حجم زیادی از ویدئوها در توییتر رایانه و تلگرام تلفن همراه ، این امکان را برای او به وجود می‌آورد که تانک‌های روسی که روی پل‌های اوکراین می‌چرخند و هلیکوپترهای روسی را که در فرودگاه اوکراین شلیک می‌کنند شناسایی کند.
با این حال، به رغم تمام تصاویری که در اینترنت دست به دست می‌شود، الکساندر تردید دارد که آنها بیشتر مردم را در درک درست وقایع میدان‌های دوردست نبرد یاری کنند. تنوع و سرعتِ رسانه‌های اجتماعی، نوع جدیدی از مهِ جنگ (جنگ مه آلود) را ایجاد می‌کند که در آن اطلاعات درست و نادرست به طور پیوسته با یکدیگر درمی‌افتند؛ اطلاعاتی کم و بیش به یک اندازه روشنگر و گمراه کننده.
الکساندر 28 ساله، تحلیلگر سازماندهی کسب مهارت برای یک استارت آپ که هفته‌هاست اوقات فراغت خود را صرف تجزیه و تحلیل ویدیوهای روسی آنلاین برای نشانه‌های جعلی کرده، می‌گوید: «اگر شما فردی عادی باشید و همین امروز وارد شبکه‌های اجتماعی شوید، گیج خواهید شد. اگر اخبار را با تجزیه و تحلیل دنبال نکنید، ممکن است اطلاعات نادرست به شما بدهند، زیرا اطلاعات زیادی دربارة همه چیز منتشر می‌شود.»
الکساندر در تشخیص تفاوت‌های ظریف تانک‌ها و تسلیحات روسی و اوکراینی ماهر شده است. او یاد گرفته است که نقاط عطف اوکراین را شناسایی کند. مهمتر از این، یادگرفته است که جدیدترین ویدئوها را برای کشف سرنخ‌های رویدادهای جاری تجزیه و تحلیل کند، در عین حال که به تفسیرهای مکتوب یا شفاهی که قائل است در بیشتر موارد گمراه کننده‌اند، توجه نمی‌کند.
نوشته‌ها و تصاویر سیل آسای رسانه‌های اجتماعی در جریان حمله روز پنجشنبه به اوکراین، اولین پخش زنده تلویزیونی جنگ خلیج فارس را به یاد می‌آورد، زمانی که ویدئویی هولناک از حملات موشکی، به آغاز فصل تازه‌ای از گزارش‌های نظامی کمک و جنگی مربوط به بیگانگان را وارد اتاق‌های نشیمن آمریکایی کرد.
اما اکنون گوشی‌های هوشمند، رسانه‌های اجتماعی و پیوندهای به سرعت دردسترسِ حاوی اطلاعات، در ترکیبی مدرن، تصاویری را به دست می‌دهند که قریب به یقین، سریع‌تر، بصری‌تر و گسترده‌تر از هر درگیری نظامی عظیمِ قبلی‌اند.
به گفتة کارشناسان آنها دوباره برای راه انداختن فریب تلاش کرده‌اند، و رویارویی جدیدی در کنار یک کارزار جمعیِ تهاجمی و گسترده مبتنی بر تقسیم کار برای انتشار اطلاعات نادرست در حال رخ نشان دادن است؛ کاری که عملیات جمعی در کسب اطلاعات را برای اثبات حقایق در جایگاه خود دشوار می‌کند.
جوآن دونوان، مدیر تحقیقات مرکز رسانه، سیاست و سیاست عمومی دانشگاه هاروارد، در توییتی نوشت: «بهتر است در حال حاضر به اخبار تلویزیونی برای دریافت اطلاعات گوش کنید تا در سرزمین هرز رسانه‌های اجتماعی سرگردان شوید.»
او در مصاحبه‌ای افزود که کاربرهای حامی روسیه برای انتشار ویدئوها و عکس‌های قدیمی -که خارج از زمینه و با توضیحات نادرست طبقه‌بندی شده‌اند – از مدتها قبل، به طور همزمان و با هشتگ‌هایی مشابه هشتگ‌های فیلم‌های مستند مردم از جهان واقعی بیرونِ کار می‌کرده‌اند.
خانم دونوان گفت که هدف این است که افکار عمومی را گیج کنیم و روایت را به نفع روسیه سر و سامان دهیم. این موضوع زمانی کار می‌کند که افراد خوش‌نیت، کرمِ اخبار و مشتاق همکاری و در عین حال گیج و سردرگم در مورد درستی وقایع، ناخواسته به انتقال تبلیغات به پیروان مجازی خود کمک کنند.
در عین حال، خبرگان مستقلی که به عنوان «محققان منابعِ باز» معروفند، از عکس‌ها و ویدئوهای رسانه‌های اجتماعی برای حدس زدن حرکات نیروهای نظامی روسیه در نقشه‌های برخطّ در زمان‌بندیِ واقعی استفاده کرده‌اند. برای راستی‌آزمایی این فیلم‌ها، گروه‌هایی مانند «مرکز سنجش اطلاعات» در لندن، پیشینة موقعیت‌های جغرافیایی را مورد مطالعه قرار داده و چشم‌اندازهای پس‌زمینه ویدئوها را با داده‌های دنیای واقعی در گوگل ارث تطبیق داده‌اند.
تحرکات انبوه نیروهای نظامی روسیه هفته‌ها در تیک توک پخش شده و ویدئوهای بسیاری از کاربران ناظر، حرکت تانک‌ها، موشک‌های بالستیک و خودروهای زرهی جنگی را نشان داده است.
ساعاتی قبل از سپیده‌دم پنجشنبه در اوکراین، مردم مشاهد کردند که گوگل مپ، که نوسانات تلفن همراه را برای تخمین ترافیک جاده‌ها تجزیه و تحلیل می‌کند، دربارة ترافیک در نزدیکی مرز اوکراین هشدار داده است. خودروهای نظامی روسیه حتی قبل از اینکه رئیس جمهور ولادیمیر پوتین در یک سخنرانی در صبحگاه روز پنجشنبه در تلویزیون ملی روسیه این حمله را علنی کند، در ملأ عام در حرکت بودند.
جفری لوئیس، استاد متخصص در کنترل تسلیحات و عدم اشاعه آن در مؤسسه مطالعات بین‌المللی میدلبری در کالیفرنیا، در توییتی نوشت که تردید دارد که الگوریتم راهنمای نقشه، به حرکات رانندگان غیرنظامی‌ای که در موانع نظامی گیر افتاده‌اند پاسخ دهد. گوگل فوراً به درخواست‌ها برای اظهار نظر در زمان مناسب پاسخ نداد.
با شروع تهاجم - در حالی که اطلاعیه‌های آنلاین از بسته شدن حریم هوایی در شرق اوکراین خبر دادند- میلیون‌ها نفر برای کسب اطلاع از خطوط مقدم به توییتر سرزدند. این شبکه اجتماعی، به انتشار تصاویر معترضان ضد جنگ در شهرهای روسیه کمک کرد، در حالی که مقامات دولتی در آنجا برای سرکوب معترضان به آب و آتش می زدند؛ از جمله یک عکس از سوفیا روسووا ،روزنامه نگار که تابلویی ضدجنگ در دست دارد با این محتوا: «جنگ با اوکراین ننگِ روسیه است» این عکس بارها و بارها پسندیده و بازنشر شده است.
توییتر همچنین به شهروندان اوکراینی کمک کرد تا ترس و دلواپسی خود را به اطلاع مخاطبان جهانی برسانند، زیرا انفجارها کشور را لرزاند. نستیا استانکو روزنامه نگار، حوالی ساعت 4 صبح در توییتی به زبان اوکراینی نوشت که پسر یک ساله‌اش در کنار او خوابیده است: « هزاران کودک مثل فرزند من در این شهر در کنار مادرشان خوابیده‌اند.»
مقامات شرکت مادر فیسبوک متا گفتند که در حال راه‌اندازی یک «مرکز عملیات ویژه» برای حذف محتوای خلاف قانون هستند و ابزاری مبتنی بر یک کلیک سریع راه اندازی کرده‌اند که اوکراینی‌ها بتوانند از آن برای قفل کردن حساب‌های خود استفاده کنند.
یک حساب رسمی توییتر در روز چهارشنبه فرستادن دستورالعمل‌هایی را به زبان اوکراینی در مورد نحوه حذف حساب‌ها، غیرفعال کردن خدمات نشان دادن موقعیت‌های مکانی و انجام دادن اقدامات امنیتی مانند احراز هویت دو مرحله‌ای شروع کرد. حساب رسمی دولت اوکراین نیز کمک‌های مالی برای ارتش اوکراین درخواست کرد و از مردم خواست تا در توییتی به روسیه بنویسند با این محتوا که «به آنها بگویند که در مورد آنها چه فکر می‌کنند.»
با این حال توییتر به قدرتمند شدن استدلال‌ها در رد یا دفاع از حملات روسیه کمک کرد، به رغم این که این شرکت برای مقابله در برابر استفاده از «رسانه‌های مصنوعی و دستکاری شده» در تلاش است.
یکی از حساب‌های توییتری مربوط به دولت چین، ویدیوئی از هوآ چونینگ، سخنگوی وزارت خارجه چین، منتشر کرد که در آن سؤال می‌کرد آیا ایالات متحده و ناتو تا به حال به «عواقب سوق دادن یک کشور بزرگ به بن بست» فکر کرده‌اند؟
مجموعه جدیدتری از برنامه‌های ویدیوئی نیز نمایی که به شکل غیرمعمولی آشناست، به دست می‌دهد. در برنامه اشتراک‌گذاری ویدئوی اسنپ چت، که به افراد اجازه داده شده ویدئوهای خود را در یک «نقشه اسنپ»، در دنیای واقعی پخش کنند، مردی در کیف، فیلمی از خیابان‌های خالی را به اشتراک گذاشت. او پرسید: «حالا چه کار کنم؟»
در پلتفرم پخش زنده توییچ، مخاطبان به شبکه‌های روسی زبان گرایش پیداکردند که به محض ورود به آن تفسیرهای در حال شکل‌گیری را به دست می‌دادند، آن هم بیشتر در بستر پلتفرم اجتماعی تلگرام، که در روسیه محبوب است. در یک مسیر ارتباطی، مجری برنامه تشریفات ظاهری نمایش داده شده در ویدئویی از الکساندر لوکاشنکو، رئیس جمهور بلاروس که در کابینه خود سخنرانی می‌کرد، مسخره کرد. در یکی دیگر، یک پخش‌کننده محبوب بازی های ویدئویی، هنگام تماشای ویدئوی جدید یوتیوب از استندآپ کمدین روسی دانیلا پوپرچنی با عنوان «نه به جنگ»، تفسیر خود را به گوش حدود 25 بیننده می‌رساند.
ویکتور آگاروک، پخش‌کننده، در حالی که بین زبانه‌هایی که به تلگرام و کانال یوتیوب سی. ان. ان باز می‌شود، می‌چرخد، می‌گوید: «در چت می‌توانم افرادی را ببینم که به وضوح اطلاعات تأیید نشده را وارد می‌کنند. مهمترین چیز این است که وحشت نکنید و سنجیده باشید.» او پیش از این در جریان، به بینندگان هشدار داد که یک ناظر سیاسی آگاه یا یک مورخ نیست و صرفاً دیدگاه‌های دیگر مفسران را جمع می‌کند.
روسیه تلاش کرده است که تسلط خود را بر درک و دریافت مردم جهان بیشتر کند. نهاد تنظیم کنندة ارتباطات یعنی روسکومناتزور، روزنامه نگارانی را که به غیر از «منابع رسمی روسیه» استناد کنند، تحریم و جریمه می‌کند.
مخاطبان بین المللی همچنین از شرکت های فناوری مستقر در آمریکا به دلیل دادن مگافون به دولت روسیه انتقاد کرده‌اند. بر اساس داده‌های کراود تانگل، در فیسبوک، صفحات RT-شبکه وب و تلویزیون مستقر در مسکو که صحبت‌های کرملین را به چندین زبان ترجمه می‌کند- در هفته گذشته میلیون‌ها بازدید کننده داشته‌اند و صدها هزار پیام دریافت کرده‌اند.
با افزایش تهاجم، مردم دوباره از غول های فناوری خواستند میزبانی RT و شبکه‌های مشابه تحت حمایت دولت را متوقف کنند. در یوتیوب، کانال اصلی RT بیش از 4.5 میلیون مشترک دارد و ویدئوهای آن از سال 2007 بیش از 3 میلیارد بار مشاهده شده است.
اسلیپینگ جاینتز، یک گروه فعال که تحریم‌های آنلاین و کمپین‌های فشار تبلیغاتی را برای پیشبرد اهداف اجتماعی سازماندهی می‌کند، در توییتر خود نوشت: «اگر در دوران جنگ سرد بزرگ شده‌اید، تصور اینکه یک شرکت آمریکایی آگاهانه تبلیغات روسیه را به خانه‌های ما وارد کند، سخت است، اما ما اینجا هستیم و این راست افراطی را تضعیف می‌کند.»
نبرد برای شکل دادن به بحث در مورد جنگ به غول هیئت بحث و گفتگوی Reddit نیز کشیده شد، جایی که ناظران داوطلب subreddit r/Russia که 250هزار مشترک دارد، چهارشنبه همه پست‌های سیاسی و نظامی را ممنوع کردند و گفتند که می‌خواهند «از اقدامات تحریک‌آمیز اجتناب کنند.»
گردانندگان همچنین اکثر نظرات دربارة یک موضوع کلیدی را حذف کردند و بعداً آن را برای بحث بیشتر قفل کردند. بسیاری از پست‌های برتر اکنون بر روی موضوعات ساده‌ای مانند هنر و معماری روسیه تمرکز دارند. ناظران، کاربران را به یک زیرمجموعه دیگر، یعنی سیاست روسیه، هدایت کردند که به انجمنی فعال اما کوچکتر برای بحث درباره جنگ تبدیل شده است. سخنگوی Reddit از اظهار نظر خودداری کرد.
توماس رید، استاد مطالعات استراتژیک در دانشکده مطالعات بین‌المللی پیشرفته جانز هاپکینز، می‌گوید: «اگر می‌دانید چگونه منو و فید خود را تنظیم کنید، احتمالاً وضوح آن بیشتر می‌شود تا ابهام آن. ما تا چند هفته دیگر متوجه خواهیم شد که آیا این موضوع قطعاً درست است یا خیر.»
میخائیل کلیمنتوف و الیزابت دووسکین در تهیة این گزارش مشارکت داشتند.
منبع: واشنگتن پست
https://www.washingtonpost.com/technology/2022/02/24/ukraine-russia-war-twitter-social-media/
