سواد دیجیتالی برای شهروندان آینده

مقدمه: مدرسه‌های دیجیتال عنوان مجموعه گفتارهایی است از دکتر یحیی تابش، رئیس مرکز محاسبات دانشگاه صنعتی شریف. وی در این مجموعه افق‌های نوین آموزش و برنامه‌ریزی آموزشی در دنیای جدید را پیش روی ما می‌گشاید و به تعریف مبانی، مفاهیم، مدلها و روش‌های جدید آموزش می‌پردازد. در بخش اول این گفتارها ساخت‌های آموزش در دنیای مدرن مورد بررسی قرار گرفت، حال در دومین بخش به ضرورت تجهیز شهروندان آینده به سواد دیجیتالی پرداخته شده است.

***

یک نوع دسته بندی می شود انجام داد در مورد این که فناوری اطلاعات و ارتباطات چگونه باید وارد نظام آموزشی شود و چه پوششی باید داشته باشد. اگر بخواهیم یک مدل را برای خودمان بوجود آوریم اول باید قسمتی را به عنوان زیر بنا یا زیر ساخت در نظر بگیریم و بعد ببینیم روی آن بنا چه چیزی را می توان بنا کرد؟ زیر بنای اصلی برای توسعه و کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات دسترسی به شبکه و آموزش در کنار آن است.
دسترسی به شبکه به این معناست که ما زیر ساخت وپهنای باند  مناسبی را در اختیارکاربران قرار دهیم و آموزش در واقع این است که تولید محتوا کرده باشیم. یک شهروند عصر دیجیتال باید سواد رایانه‌‍ای شبکه‌ای داشته باشد تا اگر زیر ساخت فراهم شد بتواند از این سیستم‌ها استفاده کند. روی این زیر ساخت دسترسی به پهنای باند و سواد رایانه‌ای دیجیتالی و آموزش است که می توان کاربرد های متنوعی را استوار نموده وسیستمهای متنوعی را بر اساس آنها شکل داد. 
اما بر می‌گردیم به موضوعی که پیش‌تر به آن اشاره کردم، برای توسعه منابع انسانی ما باید ببینیم در سطوح مختلف چه باید بکنیم و نظام آموزشی ما از پدیده شبکه و اینتر نت که عصر اطلاعات رارقم زده  چگونه تاثیر می گیرد؟ در سطوح مختلف اگر بخواهیم به موضوع توجه کنیم خوب است در این گفتار به جوان‌ها و نوجوان‌ها و سطوح قبل از دانشگاه بپردازیم. در این مورد اگر روی مقطع دبیرستان و پیش دانشگاهی دقیق شویم بعد می‌شود آن ‌را به دوره راهنمایی و دبستان تعمیم داد. حال ببینیم نظام آموزشی چگونه بایداز فناوری اطلاعات و ارتباطات تاثیر بپذیرد تا بتواند در این عصر پیشتاز باشد و همپای توسعه منابع انسانی در کشورها جوان‌ها را تربیت کند و جلو ببرد. در یک کلمه می‌توان گفت فناوری اطلاعات و ارتباطات ابزاری است که به توانمندسازی جوانان ما برای شرکت فعال در توسعه کشور کمک می‌کند. به گونه‎‌ای که خودشان بتوانند از این فناوری استفاده کرده و به دانش و بینش بیشتری دسترسی پیدا کنند.
اینها همه فرآورده و نتیجه چنین توانمندی است. اولین قدم در این راستا برخورداری شهروند عصر اطلاعات از سواد دیجیتالی ورایانه‌ای است. اگر چه جوان‌ها بسیار فعال و پرتوان خودشان اقدام به کسب سواد دیجیتالی و رایانه‌ای کرده‌اند ولی متاسفانه نظام آموزشی ما نتوانسته برنامه مدونی را به طور فراگیر برای این منظور تهیه کند. به این ترتیب اولین قدم این است که ما سواد دیجیتالی و رایانه‌ای را در دوره دبیرستان و سپس راهنمایی و دبستان فراگیر کنیم. یعنی هر یک از فرزندان ما پس از طی هر مقطع تحصیلی باید حدی از سواد رایانه‌ای خود را تکمیل کرده باشند و این چیز پیچیده‌ای نیست. می توان در قالب فعالیت‌های فوق برنامه یا آموخته‌های خارج از مدرسه آموزش‌ها صورت گیرد و نظام آموزشی گواهینامه سواد دیجیتالی را صادر کند؛ بطوری که جوانان و در واقع شهروندان آینده به نوعی خود را موظف به کسب این سواد دیجیتالی بدانند. وجود چنین برنامه مشخصی در جلوگیری از یک‌سری کارکردهای منفی شبکه نیز که بعضا جوانها را درگیر می‌کند، موثر است. این را می‌توان اولین قدم در زمینه بهره‌برداری از فناوری اطلاعات و شبکه محسوب کرد.